Gülden Bülbüllere 4-9
Ey zühd ile veren bana tebşîre-i cennet
Biz münkir-i Mevlâ değiliz nâra ne minnet
Âşık olanın maksûdu matlûbesi rü'yet
Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde
Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde
Yani âşıkların isteği, matlubu, maksudu Allah'ın cemalini görmek, Allah'ın cemalini müşahede etmektir. Rüyet bu demektir.
Bir yerde ki gül yoktur o gülşâneye varmam
Hem sohbet-i pîr olmadığı hâneye varmam
Aşk ehlinin ahvâlini pervâneye sormam
Yani bülbül nasıl ki gül olmayan bahçeye gitmezse ben de pîrimin sohbeti olmayan yere gitmem, diyor. Pervane kelebektir. Kendini ateşe atıyor, yanıyor ya. Aşk ehli de böyle kelebek yanar gibi yanmıştır.
Neyini yakmıştır?
Her şeyini.
Allah'tan başka gönlünde bir şey yokmuş. Veyahut da pîrinden başka, rabıtasından başka gönlünde bir şey bırakmamıştır.
Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde
Allah’a şükür velilerin sıfatı, velilerin makamı, velilerin büyüklüğü var. Cenabı Hak "Biz velilerimizi yeşil kubbemizin altına gizledik. Onları bizden başka bilen yok." buyurmuş.
Mahbub-ı Huda: Huda'nın güzelleri, sevgilileri. Mahbup: Sevgili, güzel. Allah'ın sevgilileri, güzelleri var.
Nerede?
Bu beşer, insanların içerisinde.
Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde
Bir güzele hayırda da şerde de gönül verdim ki hepsi ne gelirse ondan gelir.
Burada hayır ve şer; hastalık-sağlık, varlık-yokluk, cefa-sefa, insanlardan görmüş olduğu itaat, insanlardan görmüş olduğu hürmet, iltifat.
Bunları nereden biliyor?
Oradan biliyor.
İşte tarikatı anlayan yaşayan öyle, mürit öyle, âşık öyledir.
Âşık olanın ciğeri yanar da pişer de
Bu da görünen, bilinen bir şey değildir, bilinse de görünmez.
Bilen kim?
Ciğeri yananlar bilir, ciğeri yanmayan bilmez. Ciğeri yanıyor, biliyor ama görünmüyor. İnsanların kalbinde öyle bir aşk, bir ateş vardır ki bilinmez, görünmez. Bunu bilmeyen de var, bilip de göremeyen de var. Öyle bir aşk ki bak kelamı kibarda ne dedi?
Biz münkir-i Mevlâ değiliz nâra ne minnet
Cehenneme de minneti yoktur, minnet duymuyor.
Niçin?
Ehli aşkın ateşi, cehennemin ateşinden daha şiddetliymiş. Hadiste Cenabı Hak cehenneme böyle bir emir vermiş: “Ey cehennem sen de bana isyan edersen sana azap ederim.”
―Ya Rabbi bana neyle azap edersin?
“Ehli aşk ile sana azap ederim.”
Demek ki bu ehli aşkı anlayamıyoruz, bilemiyoruz, yaşayamıyoruz. Tabiî yaşayan bilir, yaşamayan bilmez. Söz ile anlaşılmaz, söz ile bilinmez. Daha çok kelamı kibarlarda da geçer,
Âh u zârım duysa râhibler çilîpâdan geçer
Berri bahri yandırır efgânım Allah aşkına
Ah u zarımı rahipler bilse kiliseyi terk ederler. Şimdi bu zamanımızda kiliseler, ibadethaneler kalktı ama kiliselerde rahipler yetişiyorlardı.
Âh u zârım duysa râhibler çilîpâdan geçer
Berri bahri yandırır efgânım Allah aşkına
Ber-kara, bahr-deniz’dir. Denizi, karayı yakar, yandırır diyor.
Hamdolsun ya hiç tanımasak, bilmesek hâlimiz ne olurdu? Buna da şükür. Allah, Cenabı Hak tam bilmemizi, tam inanmamızı nasip etsin. Kelamın başında ne buyuruyor?
Bir kimseye kim yâr ola tevfîk-i hidâyet
İrfân ile deryâ oluben kalbi coşar da
Allah'ın fazl-u tevfiki bir kuluna ulaşırsa, Allah onun kalbine irfan verir. İrfan: Kalp ilmi verir. Onun kalbi deryalar gibi coşar, taşar.
Gönlünde tulû' eyler anın aşk u muhabbet
Tulu' güneşin doğmasıdır. Güneş doğunca arzdan karanlığı gideriyor. İnsanların kalbinden karanlığı ne götürür?
Allah aşkı.
Gönlünde tulû' eyler anın aşk u muhabbet
Allah aşkı, Allah sevgisi onun kalbinde doğuyor. Allah bir kuluna zâtının sevgisini verirse o kulun kalbinde doğdurur. Doğdurunca onun kalbi karanlıktan kurtulur.
Gönlünde tulû' eyler anın aşk u muhabbet
Görün nice mahbûb-ı Hudâ var bu beşerde
Ama Allah hidayet edecek, Allah hidayet etmiş. Nimetimizin nankörü olmayalım da nimetimizin kıymetini bilelim. Yoksa Allah bize hidayet etmiş.
Allah bizi Müslüman halk etmiş, küfürde bırakmamış,
Allah bizi habibine ümmet etmiş,
Allah bizi varisine tanıtmış, varis-i enbiya olan velilerini sevdirmiş.
…..
Uyan gaflet meyinden kalk bu derdin çâresine bak
Kemendi boğazına tak ara bul kâmil insânı
Kement bağdır. Bu bağ ise Cenabı Hak zaten bir ayet-i kerimesinde buyuruyor ki: "Allah'ın ipine sarılın." Hâlbuki burada zahir ulema bunu tevil ediyor, başka yorum yapıyor. Ama yapamazlar çünkü ne kadar yapsalar yapamazlar. Çünkü her ayetin karşısında hadis vardır, hadis onu açıklıyor. Her hadisin karşısında bir kelamı kibar vardır o da onu açıklıyor.
İşte Allah'ın ipine sarılın. Burada Allah’ın zahirde bir ipi yok ki herkes buna sarılsın. Gökten aşağı ip atmamış ki herkes sarılsın.
Bu nedir?
Sevgidir, bu ip sevgidir, sevgi.
Cenabı Hak ne buyuruyor: “Beni sevin sevdiklerimi sevin.” Veyahut da “Habibim seni seven beni sever, seni sevmeyen beni sevemez.” Bir de “Beni sevin sevdiklerimi sevin.” buyuruyor. Demek ki burada o ip sevgidir. Zahirde bir ip yok. Birbirinizi Allah için sevin, Allah için birbirinizi sevin.
Burada ancak Allah için sevilen kimdir?
Meşayihtir ve meşayih vasıtasıyla meşayihe sadık olan müritlerdir. Bu böyle olunca işte,
Uyan gaflet meyinden kalk bu derdin çâresine bak
Kemendi boğazına tak ara bul kâmil insânı
Bu da görülmemiştir.
Tarihler boyunca tarikat için birtakım yanlış söyleyenler, yalan söyleyenler, tarikat sonradan icat edildi diyenler olmuş. Hâlbuki tarikat Peygamber Efendimizin zamanında Peygamber Efendimiz tarafından tarikat telkin edilmiştir. Onun zamanında tarikat vardır, yok değildir. Bizim hatmemizi o ashabıyla birlikte yapmıştır. Efendim, zikrimizi Sıddık-ı Ekber Efendimize mağarada telkin etmiştir. Onun için tarikat evvelden vardır. İşte ta evvelden bu yana tarikatın başlangıcından (tarikatlar çok tabiî) bu zamana kadar hiçbir tarikatta, hiçbir meşayihte, hiçbir meşayihin müridinde görülmemiştir ki bir iple kendisini bağlasın.
Bu kement niye zikredilmiş?
Kemendi boğazına tak...
Bu da sevgi bağıdır. Ancak bu kement meşayihe sevgiyle bağlanmaktır.
Allah'a şükür işte Cenabı Hak bu nimetini bize ihsan etmiş, nimetinin nankörü olmayalım. Nimetinin nankörü olursak elimizden alır. Nimetimizin kıymetini bilirsek artırır.
Nimetimizin kadrini, kıymetini bilmek için yaşantımız olacak. Yaşantımız; almamız, vermemiz, ibadetimiz İslâm'a, kitaba, sünnete uyacak. Daha sonra insanlara karşı çok iyi niyetli olmamız lazım. Onlara kötülük yapmayacağız, onları incitmeyeceğiz. Tarikatta terakki böyledir. Tarikatta terakki şudur ki: Mesela Cenabı Hak: "Her kim ki Allah için alçalırsa biz onu yükseltiriz." Burada demek ki terakki bu tevazudur.
Tevazu demek herkesi kendinden üstün görmektir, kendisini herkesten aşağı görmektir.
Tarikatın büyük ameli bundan başkası değil, tevazudur.
Tevazu fetheder fettah babını
Öyle ki insan tevazu ehli olacak, tevazu ehli olmazsa yükselemez. Cenabı Hak: "Her kim ki Allah için alçalırsa biz onu yükseltiriz. Her kim ki tekebbür sahibi olursa onu da yoksul, hakir yaparız."
- Onun için tevazumuz olacak,
- Kinimiz de olmayacak, kimseye kin etmeyeceğiz,
- Bağışlayıcı olacağız efendim,
- İnsanları seveceğiz, insanları sayacağız.
- Büyüklere hürmet, küçüklere şefkat göstereceğiz.
Zaten şeriat da bunu emrediyor, tarikat da bunu emrediyor.
Ama şeriatın zahirinde kalanlar bunu biliyor ama yapamıyor. Yani tarikatı olmayan bunu biliyor ama sözde kalıyor özüne geçemiyor, bunları tatbik edemiyor.
Ancak bunları tatbik eden ehli tasavvuftur, tarikattır.
Çünkü niçin?
Onda bir Allah aşkı tecelli etmiş ki o aşk ondaki tefrikayı kaldırmış. İnsanlarda tefrika var.
Tefrika ne?
Tefrika şudur: Sana iyilik eden, kötülük eden var. İyilik edeni seviyorsun, kötülük edeni sevmiyorsun. İnsanlarda kusur görüyorsun, insanlarda iyiyi, kötüyü seçiyorsun.
Bunlar nedir?
Mesela hayrı, şerri…
Hayır, şer ne?
Hayır, şer burada hayır ve şerri işlemek değildir. Sana gelen hastalık-sağlık, sana olan fakirlik-zenginlik veya başında bulunan fakiri-zengini başındaki hastayı-sağı veya karşındaki işte sana iyilik yapan sana kötülük yapan, seni seven seni sevmeyen, seni metheden seni zemmeden... Bak bunlar nedir?
Bunlar işte tefrika tabiî .
Ama bunu şeriat kaldıramıyor. Ancak ehli tarikat bu tefrikayı kaldırır atar. Niçin, neden kaldırıyor?
Ya dersin bir-durur Hallâk-ı âlem
Beğenmezsin filan oğlu filânı
Sen bu âlemleri halk eden Halik bir diyorsun ama niçin beğenmiyorsun Ahmet böyle Mehmet böyle; şu şöyle, bu böyle diye niye diyorsun? Halbuki onun birliğini, Allah'ın birliğini “bir” lesen Allah halk etmiştir hepsini müsavi göreceksin.
Yaratılmışı hoş gör yaratandan ötürü
Demek ki insan aşka duçar olmazsa, Allah sevgisi bir insanın kalbinde olmazsa tefrika kalkmaz. Bak ne buyurdu kelamında,
Sevdim seni seydâ-yı cihân hayır ve şerde
Sana öyle sevgimi verdim ki hayır da senden geliyor şer de senden geliyor.
Hasta da etsen sen veriyorsun yine severim,
Sağlık da versen senden geliyor yine severim,
Cefa da geliyorsa senden geliyor yine severim,
Sevdiğinden dolayı seni yine severim,
Sefa da gelse senden, seni yine severim.
Celali Baba onun için buyurmuş ki;
Belâ-yı kazadan kurtulmaz başın
Gün-be-gûn yürekte artıyor cûşun
Celâli yâd ile görülmez işin
Bu dertli sinemin dermanı geldi
Hizmet eden himmet alıyor, himmet alanın hizmeti daha çok azimli, hareketli oluyor. Hizmet himmeti cezbediyor, himmet hizmet yaptırıyor.
Hizmet deyince burada sade senin şahsi hizmetlerin değil, amelin hizmetin değil. Bir de sen hizmet görüp himmet alırsın bir de sana makam mevki görev hizmeti verilir. Bu hizmeti başardınsa gördünse, ciddi ve samimi olman lazım, bu sefer hizmetin daha büyüğünü sana verirler. Onu da başardınsa daha büyüğünü verirler. Onu da başardınsa daha büyüğünü verirler.
Hizmet deyince sade zahirde şeyh efendimizin emirlerini tutmaktır. Tutup da yani ne? Dersimizi yaptık, hatmemizi okuduk işte teheccüd namazımızı kıldık, zikrimizi yaptık. Bunlar da hizmet tabiî, bunlarla terakki ediliyor. Bir de sen bunlarla almış olduğun bir hizmet sana manevi bir terakkin oldukça o hizmet büyüyor. O hizmet de ciddi olunca daha da büyüyor.
Nasıl mesela?
Velayette bizim bu Nakşî tarikatı askeriyedir. Görevi askeriye, kıyafeti askeriye, eğitimi askeriye, makamı askeriye, rütbesi askeriye, hepsi askeriye.
Şimdi askeriye denilince er de bir asker, rütbeliler de asker, onbaşı da bir asker, çavuş da uzman çavuş sonra astsubaylar da bir asker. Zaten rütbeleri var onlar da asker. Subaylara geçince teğmen, üsteğmen, yüzbaşı bunlar da asker. Binbaşı, yarbay, albay bunlar da asker. Tuğgeneral, tümgeneral, orgeneral bunlar da asker. Değil mi? Bunlar hep neyle terakki ediyor? Mesela bir yüzbaşı binbaşı olmak için başarılı olur hizmetinde, hizmetini görüyor ki terfi edebiliyor. Hizmetini görmese onu terfi ettirmezler.
Aynen bizim tarikatımızda böyle terfi olur (şeyh efendimizin sohbetleri bu) bizim tarikatımız da askeriye tarikatıdır. Askeriyede bir disiplin var, askeriyede bir kuvvet var.
Zahirdeki askeriye gibi değil. Bu zahirdeki askeriyeye göre o maneviyat askeriyesi şöyledir ki:
Hazreti Ömer (r.a) Şam'a gidiyor. Medine'den çıktı kölesiyle. Bir devesi var, kendisi biniyor kölenin devesi yok. Köleye diyor ki,
—Biz yolcuyuz, arkadaşız. Artık burada kölelik, halifelik, ağalık kalktı, kaldırdım ta ki Şam'a girinceye kadar.
Bineği bir tane deve, sırayla binecek.
—Bir saat sen bineceksin bir saat ben, beş saat sen bineceksin beş saat ben.
Böyle sırayla binerekten gidiyorlar. Şam'a gireceği zaman köleye sıra geliyor. Köle diyor ki,
—Efendim Şam'a giriyoruz sahabeler de orada, yeni Müslümanlar Şam'ın halkı da var, hepsi sana karşı gelirler ben devede olur mu? Sen bin.
—Yok, hayır, diyor. Sen de bir köle ben de bir köle. Allah'a karşı sen de bir köle ben de bir köle. Sıra sana geldi sen bineceksin, diyor.
Köle devede Şam'a giriyorlar. Şamlıların hepsi elini öpmek için devenin yanına koşuyorlar köle feryat ediyor. Diyor ki,
—Yahu ben halife değilim, halife O.
Askeriye deyince erin giyimi başka, generalin giyimi başka; erin elbisesi, yemesi başka değildir. Ancak burada bir görev var, bir de rütbe vardır. Yaşantıya gelince er de mareşal de birdir. Maneviyatta böyle, zahir gibi değil.
….
Evet, ihvanları seveceksiniz. Meşayihimizin en çok hoşuna giden, ona sevilmemiz için, biz de ihvanları seveceğiz.
- İhvanlar birbirini sevecek,
- Birbirinde kusur görmeyecek,
- Kimseyi incitmeyeceğiz,
- Kimseden de incinmeyeceğiz.
Bir incitmemek var, bir de incinmemek var. Kimseyi incitmediği gibi kimseden de incinmeyecek. Çünkü niçin?
Birisinde olur, imtihan için olur, veyahut da her ne kadar gelmiş tarikata girmiş ama tarikatı anlayamamış, bilememiş sana eliyle diliyle hoşuna gitmeyen bir söz yapmıştır, belki seni incitmiştir, kırmıştır. Sen ona kırılırsan eğer içinde ona bir kin olur. Bu kin de seni terakki ettirmez.
Bizim için en büyük gönlümüzü meşgul eden, bizde gönül kârıdır. Hep kârı, kemali gönlüne bağlamıştır, kalbe.
Kalbinizden Allah'ı unutmayın, Allah'ı zikredin. Allah sevgisi, Allah zikri, Resulullah sevgisini gönlünüzden eksik etmeyin.
Ama insanda kin olursa, kin olunca onu ne yapar?
Kin o muhabbeti, kalbi meşgul eder. Demek ki o zaman kimseden incinmemek için, kimseye kin de tutmayacağız. Zaten Cenabı Hakk’ın, Allah'ın indinde en çok hoşuna giden de budur.
Duada bak: “Allahümme inneke afüvvün kerimün tuhibbul afve fağfü annî” Bu çok makbul bir duadır.
Bunun Türkçe meali şöyle: Ya Rabbi sen affedicisin, affetmeyi seversin; affedenleri de seversin, beni de affet.
Demek ki Cenabı Hak affedici olduğu için affedenleri de seviyor. Affetmek için kimseden incinmeyeceğiz. Olur, adam seni diliyle eliyle belki incitmiş olur veya bir hakkına tecavüz etmiş olur. Bunları gönlünden çıkaracaksın, affedeceksin, bağışlayacaksın. Niçin?
İyiliğe iyilik insanların kârı. Her insan yapabilir. Birisinden iyilik gördüğünde, şu adam şurada şu iyiliği yaptı. Ben de onun iyiliği karşısında bir iyilik yapayım der.
Kötülüğe iyilik ariflerin kârı. Arif olmak için insan hakikate ulaşacak.
Hakikate ulaşmak için tarikatı olacak.
Tarikatı olmayan hakikate ulaşamıyor, hakikate ulaşamayan arif olamıyor.
Bak şeriat, tarikat, hakikat, marifet var.
Arifler var, arifler marifete ulaşanlar, arifler marifete ulaşanlar ki Teveccühte okuyoruz ya:
"Ve İla Kutbul arifin" Arifin ne?
"Sultani evliyayı vel aşıkin" kim bu?
“Ruhul hakikeyni necnül haseneyni ebi Muhammedin eş şeyh Abdülkadiril Ceyli”
Demek o neymiş? Ariflerin kutbu, başı, sultanil evliyaların da sultanı, "Kutbul arifin sultanil evliyayı vel aşıkin" İşte böyle arifler ki ayık olanlar. Arif kimmiş? Ayıklar, ayık olanlar. Ayık kimmiş? Arifler. Arifin manası ayık.
Öyleyse burada kötülüğe iyilik arifler kârı. Kötülüğe iyilik ettinse sen de arif oldun.