Page 56 - Dosta Doğru Dergisi 2. Sayı
P. 56
şeyde âczini itiraf konusunda daha hud mârifetullahı gaye edinmeyenlerin maktan çekinmek.
güzel olur. Anlamadığı bir şeyi anladı- de Allah’ın işlerini, fiillerini, tecellilerini Bu lâfızların üzerinde tasarrufta bu-
ğı iddiasında bulunursa yalan söylemiş anlamaları o yola girmedikçe imkânsız-
olur; îlimde râsih olanlar ve evliyaul- dır. Bunlar ve Hak’dan yüz çevirenlerin lunmaktan sakınmak altı yönden olur:
lahın ârifleri mârifet vadisinde avamın tümü, ilâhı sanatları anlamaktan uzak Birinci tasarruf: Tefsir. Bununla,
hududlarını aşmış olmalanyla birlikte kalmış kimselerdir. Süt çocuğuna et,
bilmedikleri şeyler bildiklerine nisbetle ekmek verilmez. Çünkü bünyesi bu gibi arabça bir lâfzın yerine kaaim olacak
daha çoktur. maddeleri kaldırmağa müsaid değildir. bir kelimeye mânânın nakledilmesini
Çocuk ne kadar âğlarsa ağlasın büyük- kasdediyöruz. Yani Kur’an’daki bir lâf-
4.Sual sorulunca susmak; ler ona süt verirler. Ağır yemekleri ver- zın Farşça veya Türkçe bir kelime ile
Bu, avâma vâcibdir. Çünkü avâm- seler ona kötülük etmiş olurlar. mânâsını vermek. Fakat Kur’an’da vâ-
dan olan bir kimse kendi anlayamadığı rid olan bir lâfzın gayrisiyle konuşmak,
bir şeye itiraz halindedir. Şayed bilme- Aynı şekilde avamdan olmak- yani onu izaha çalışmak doğru değildir.
diği bir meseleye cevab verme cür’etini ta diretmiş, bir kimse bu gibi yüksek Çünkü arabça lâfızlara tamamen uygun
gösterirse boğulmaktan kurtulamaya- meselelerden sual ederse onun kesin- düşecek lâfızlar farsçada mevcud değil-
cağı bir denize girmiş olur. Eğer bir ca- likle men’edilmesi vâcibdir. Buna rağ- dir. Ancak farsçada istiâreler ve kendi-
hil, kendi meselesini bir cahile sorarsa men vazgeçmezse kamçı ile dövülür. ne mahsus mücerred (soyut) mefhum-
ondan alacağı cevab yine cehlini artır- Umer’ul-Fârûk -Radıyallahu Anh - mü- lar bulunduğu cihetle Kur’an’ın yüksek
maktan başka bir şeye yaramaz. Çoğun- teşâbih âyetleri sonlara böyle yapardı. mânâlı kelimelerini izaha bir derece
lukla böyle hâllerde farkına varmadan Aynı şekilde kader meselelerini kendi müstaiddir; Diğer dillerde bu özellik
küfre düşer. Eğer bir câhil, bilmediğini kendilerine tartışa tartışa uçuruma yak- yoktur.
bir arife sorsa câhilin anlayışının kıtlı- laşan bir şahabı topluluğunun üzerleri-
ğı sebebiyle ârif anlatamaz. Nasıl ki bir ne ansızın Rasûlullah -Sallallahu Aleyhi İkinci tasarruf: Te’vîl. Çok keıre lâf-
baba, evinin idaresini küçük çocuğuna ye Sellem - çıkageldi. Meseleyi O’na sor- zın zâhirini izâle ettikten sonra mânâsı-
anlatamazsa bu da böyledir. Çocuğun, maları üzerine Rasûlullah - sallallahu nı beyan etmektir ki, te’vilin böylesi ya
o meseleleri anlaması için gitmesi ge- aleyhi ve sellem: avâmdan bir kimsenin kendi anlayışına
reken bir mektebe gidip temel bilgi ve göre yaptığı bir te’vîldir, yahut avâmdan
tecrübeleri elde etmesi lâzımdır. Bir —«Size bu mu emrolundu ki bunun olan bir âlimin yaptığı te’vîldir. Yahud
kuyumcu da sanatının inceliklerini tartışmasını yapıyorsunuz? Sizden ev- arifin kendisiyle kendisi arasında, ya-
bir. marangoza anlatamaz. Marangoz, velkiler çok sual sormalarından dolayı hud kendisiyle rabbı arasında yaptığı
kendi sanatında ne kadar usta olursa helâk edildiler,» diye onları yasakladı. bir te’vîldir. Bu da üç mertebedir:
olsun kuyumculuk işinin inceliklerin- Hadîsin değişik lâfızlarla rivayeti hadîs
den anlamaz. O nasıl bir ömrünü verip mecmualarında mevcuddur. Birincisi: Avâmdan olan bir kimse-
bu sanatın inceliklerini öğrenmişse ku- nin kendi başına yaptığı bir te’vîldir ki
yumcu da kendi sanatının inceliklerini 5.Kur’anda vaki olan müteşâbih lâ- haram kılınmıştır. Bu, yüzmeyi bilme-
öğrenmek için ömrünü vermiştir. fızlar üzerinde tasarruf da bulunmak- yen bir kimsenin azgın denize girmek-
İşte uğraştıkları dünyevî ilimlerini tan sakınmak; ten men’olunması gibidir ki böyle bir
mârifetullaha vasıta yapamayanların ya- yasağın zaruriliği münakaşa edilemez.
Anlamadığı haberlerin üzerinde ile- Mârifetullah denizi ise hem anlatılama-
54 | dosta doğru ri geri konuşmaktan sakınmak, bu ha- yacak kadar derindir, hem de tehlikele-
berlerin lâfızları hakkında yorum yap- ri şu görünen denizlerin tehlikelerine
ağustos 2013
